(Vietnam Logistics Review) Năm 2017, cùng với sự thành công của nền kinh tế, ngành logistics Việt Nam cũng ghi nhận nhiều chuyển biến đáng mừng. Bởi lẽ, sau những kiên trì truyền thông, Chính phủ đã lắng nghe và có những quyết sách, hành động nhằm thúc đẩy phát triển ngành logistics của Việt Nam lên một tầm cao mới trong khu vực và trên thế giới.
Thực tiễn từ những con số
Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), hiện nay, Việt Nam có khoảng 3.000 doanh nghiệp (DN) hoạt động trong ngành dịch vụ logistics, trong đó, khoảng 1.300 DN, chủ yếu là các DN nhỏ và vừa, tham gia tích cực vào thị trường trong nước và nước ngoài. Tuy nhiên, miếng bánh thị phần, phần lớn vẫn nằm trong tay các DN có vốn đầu tư nước ngoài. Số DN nhỏ và vừa hoạt động trong ngành chiếm 72% (vốn dưới 20 tỷ đồng) với số lượng lao động 30 – 40 người, trong đó chỉ 5% – 7% có đào tạo bài bản và chuyên nghiệp. Đáng chú ý, hầu hết các DN logistics Việt Nam thuộc loại không tài sản; việc đầu tư trang thiết bị, phương tiện vận tải chỉ khoảng 16% và khoảng 4% về kho bãi, cảng, còn lại phải đi thuê ngoài.
Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, trong 20 năm qua, Việt Nam đã tham gia ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) hơn bất kỳ nước nào khác trong khu vực, nhờ đó trở thành một trong những nền kinh tế hội nhập sâu rộng nhất trên thế giới, với tỷ trọng kim ngạch thương mại trên GDP đạt trên 170%. Tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa đạt bình quân 15% trong 5 năm qua, cao gần gấp 5 lần tăng trưởng thương mại toàn cầu. Nhờ đó, Việt Nam hiện đang nổi lên là một trung tâm sản xuất công nghiệp toàn cầu và một trong những điểm đến hàng đầu trên thế giới đối với đầu tư FDI, thu hút khoảng 35 tỷ USD vốn đăng ký vào năm 2017.
Thế nhưng chi phí xuất nhập khẩu của Việt Nam vẫn cao hơn mức bình quân của khối ASEAN. Tính theo tỷ trọng GDP, chi phí logistics của Việt Nam là 18%, cao gần gấp đôi so với các nền kinh tế phát triển và cao hơn 4% so với mức bình quân toàn cầu.
Theo báo cáo Kết nối để cạnh tranh 2016: Logistics trong nền kinh tế toàn cầu của Ngân hàng Thế giới (WB), sau những lần tăng điểm trong 4 báo cáo trước đây, báo cáo năm 2016 lần đầu tiên ghi nhận Chỉ số hoạt động logistics (LPI) của Việt Nam bị giảm điểm kể từ khi WB công bố báo cáo này năm 2007. Việt Nam đang đứng thứ 64/160 nước về mức độ phát triển logistics và đứng thứ 4 trong ASEAN sau Singapore, Malaysia, Thái Lan.
Tại Diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2017, người đứng đầu ngành Công Thương, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng đã chỉ ra những hạn chế kéo dài của ngành logistics ở Việt Nam như công tác quy hoạch giữa các ngành liên quan vẫn còn chưa có sự kết nối chặt chẽ với nhau; cơ sở hạ tầng giao thông, thương mại, công nghệ thông tin còn yếu kém, chưa kết nối được với các nước trong khu vực; nguồn nhân lực cho hoạt động logistics còn chưa đáp ứng được yêu cầu; đặc biệt là năng lực cạnh tranh của các DN kinh doanh dịch vụ logistics ở Việt Nam còn chưa cao so với DN các nước trong khu vực và thế giới…
Nhiều chuyên gia cho rằng, sự yếu kém của ngành logistics Việt Nam đã ảnh hưởng không nhỏ đến năng lực cạnh tranh của DN cũng như nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh, chúng ta vẫn lấy xuất khẩu làm động lực tăng trưởng.
Những kỳ vọng mới
Đánh giá lại bức tranh của ngành logistics Việt Nam, cũng có những chuyển biến tích cực từ trong nội tại. Đó là những tiến bộ đáng kể về cải thiện cơ sở hạ tầng, phương tiện, kho bãi và dịch vụ logistics; công tác cải cách thủ tục hành chính ở nhiều lĩnh vực liên quan đến XNK, thuế, hải quan, vận tải…; số lượng các DN nội, đặc biệt là khối tư nhân, có năng lực thực sự không ngừng tăng lên, đủ sức cạnh tranh với các DN nước ngoài. Trong đó phải kể đến hàng loạt tên như Transimex, Vinafreight, Tân Cảng Saigon, Vietnam Airlines, Vinafco, ALS…
Đánh giá về chất lượng của các DN logistics Việt Nam, ông Lê Trần Bình – Quản lý phòng Nhập khẩu – Công ty Samsung Thái Nguyên cho biết, Samsung đang sử dụng 100% dịch vụ của các DN logistics Việt Nam cho các hạng mục nội địa như vận chuyển, khai báo hải quan, các thủ tục chính sách chuyên ngành… Nhìn chung, chất lượng dịch vụ của các DN logistics Việt Nam hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của Samsung tại thị trường nội địa.
Đây là tín hiệu đáng mừng bởi những yêu cầu của các nhà đầu tư nước ngoài như Samsung đều rất cao và cạnh tranh cả về chất lượng dịch vụ, thời gian giao hàng, khả năng cung ứng, giá cả, phong cách phục vụ. Đơn cử như Samsung, với mỗi dịch vụ, họ thường lựa chọn khoảng 3 – 4 nhà thầu và có sự so sánh, chấm điểm liên tục. Sức cạnh tranh của DN là cơ sở để Samsung chia tỷ lệ thị phần. Khoảng 1 – 2 năm, công tác đấu thầu được tổ chức một lần và nếu thật sự không nỗ lực, DN Việt Nam sẽ phải ngay lập tức nhường lại thị phần cho các đối thủ.
Điều đáng mừng cho những người làm trong ngành và quan tâm đến sự phát triển logistics Việt Nam là trong năm 2017 chính là sự lắng nghe, thấu hiểu của các cấp, các ngành thậm chí đã được đề cập thẳng thắn tại nghị trường Quốc hội. Các ý kiến, kiến nghị của hiệp hội, DN logistics đã được Chính phủ lắng nghe và tích cực giải quyết. Đặc biệt là sự ra đời của Kế hoạch hành động nâng cao sức cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025 – văn bản pháp lý đầu tiên dành riêng cho sự phát triển của ngành logistics Việt Nam với mục tiêu rõ ràng: “… đến năm 2025, tỷ trọng đóng góp của ngành dịch vụ logistics vào GDP đạt 8% -10%, tốc độ tăng trưởng dịch vụ đạt 15% – 20%, tỷ lệ cho thuê ngoài dịch vụ logistics đạt 50% – 60%, chi phí logistics giảm xuống còn 16% – 20% GDP, xếp hạng theo chỉ số năng lực quốc gia về logistics trên thế giới đạt thứ 50 trở lên”.
Cùng với đó là hàng loạt giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành logistics như phấn đấu hình thành các DN dịch vụ logistics đầu tàu, có đủ sức cạnh tranh trên thị trường; hỗ trợ phát triển các DN dịch vụ logistics theo phương châm hiện đại, chuyên nghiệp; thu hút đầu tư vào phát triển hạ tầng logistics, xây dựng các trung tâm logistics cấp khu vực và quốc tế; nâng cao hiệu quả kết nối giữa Việt Nam với các nước; đưa Việt Nam trở thành một đầu mối logistics của khu vực.
Những hoạt động tại Diễn đàn Logistics Việt Nam 2017 như ký kết giữa DN logistics với các DN chủ hàng và trường học để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; gắn kết nguồn cung để có sự phát triển mạnh mẽ hơn, cạnh tranh hiệu quả hơn; nỗ lực cắt giảm các chi phí không cần thiết, gây đội chi phí và giảm cạnh tranh cho DN. Bộ Công Thương cũng cam kết sẽ phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng các chiến lược và quy hoạch tổng thể phát triển ngành logistics, gắn chặt với bối cảnh hội nhập sâu rộng trong thời kỳ mới.
Dẫu còn nhiều việc phải làm trong thời gian tới, nhưng với sự chuyển biến từ tư duy đến hành động cụ thể từ Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương và DN, chúng ta có quyền kỳ vọng vào sự đột phá của ngành logistics trong tương lai không xa.
Trích dẫn nguồn thông tin điện tử: Đình Dũng, “Logistics Việt Nam: Những kỳ vọng mới”, xem tại: http://www.vlr.vn/vn/news/toan-canh-kinh-te/toan-canh-kinh-te/3557/logistics-viet-nam-nhung-ky-vong-moi.vlr (ngày 15 tháng 05 năm 2018)
